Urazy w jamie ustnej mogą mieć różne przyczyny – od niedoborów żywieniowych, przez uzupełnienie protetyczne po poważne, ogólnoustrojowe choroby. Niekiedy urazy w jamie ustnej mogą być lekceważone ze względu na swoje niewielkie rozmiary. Należy jednak pamiętać o tym, że ich obecność może stanowić podstawę do rozwoju stanu zapalnego w jamie ustnej. Jak powstają urazy w jamie ustnej? Co im sprzyja? Jak leczyć rany w jamie ustnej?

Urazy w jamie ustnej – dlaczego powstają? Przyczyny

Jama ustna to bardzo specyficzne miejsce. Ze względu na swoją funkcję każdego dnia narażona jest na kontakt z licznymi czynnikami zewnętrznymi, a przede wszystkim – z patogenami. Dlatego też każda, nawet niewielka rana w obrębie jamy ustnej, może stać się przyczyną poważnego stanu zapalnego.¹

Rany w jamie ustnej, w tym również nadżerki i owrzodzenia, spowodowane są zwykle uszkodzeniami mechanicznymi, do których zalicza się m.in. zbyt agresywne szczotkowanie zębów czy noszenie uzupełnienia protetycznego bądź aparatu ortodontycznego.²

Pozostałe czynniki zwiększające ryzyko rozwoju owrzodzeń lub rany w jamie ustnej to²:

• stres,
• niska odporność,
• nieprawidłowe funkcjonowanie gospodarki hormonalnej,
• choroby ogólnoustrojowe (np. cukrzyca, celiakia),
• niedobory żywieniowe, dotyczące składników takich jak kwas foliowy, witamina B12 czy żelazo.

Na obecność ran lub nadżerek wpływ mogą mieć również materiały, których użyto do wykonania uzupełnień protetycznych bądź implantów.²

Urazy w jamie ustnej a uzupełnienie protetyczne

Jedną z istotnych przyczyn wystąpienia rany jamy ustnej są uzupełnienia protetyczne. Największe zagrożenie pojawia się wówczas, gdy uzupełnienie jest wykonanie nieprawidłowo. W takiej sytuacji powoduje ono ciągłe drażnienie śluzówki i sprzyja powstawaniu ran.³

Obecność ran w jamie ustnej powoduje większe ryzyko rozwoju stanu zapalnego, gdyż patogeny z większą łatwością mogą przenikać struktury błony śluzowej.³

Rany w jamie ustnej a proteza całkowita

Większe zagrożenie pojawienia się urazów w jamie ustnej występuje także u pacjentów noszących protezę całkowitą.³

Proteza całkowita sprawia, że niektóre elementy jamy ustnej są pozbawione kontaktu ze śliną. Jej skład posiada m.in. właściwości bakteriobójcze i grzybobójcze, co sprawia, że płyn ten pełni funkcje ochronne.³

W momencie, gdy część struktur ma ograniczony dostęp do silny, pojawia się większe ryzyko rozwoju stanu zapalnego i w konsekwencji – wystąpienia różnych zmian, w tym ran.³

Niegojące się rany w jamie ustnej – przyczyny

Utrudnieniem dla wielu pacjentów są równieżurazy jamy ustnej, które są bardzo oporne na gojenie się. Takie rany należy bacznie obserwować, gdyż ich obecność może być związana z poważnymi chorobami, np. cukrzycą.³ Inną przyczyną niegojących się ran lub owrzodzeń mogą być nowotwory jamy ustnej.⁴

Rany w jamie ustnej – leczenie domowe

Domowe leczenie ran w jamie ustnej powinno opierać się przede wszystkim na prawidłowej higienie tego obszaru oraz stosowaniu preparatów wspomagających gojenie urazów oraz działających przeciwbólowo⁵, takich jak np. Sachol żel stomatologiczny.

Lek w swoim składzie posiada substancje aktywne o działaniu przeciwzapalnym i łagodzącym dolegliwości bólowe. Są to⁶:

• salicylan choliny,
• chlorek cetalkoniowy.

Dzięki temu żel na urazy w jamie ustnej wspomaga gojenie uszkodzeń oraz przynosi ukojenie.⁶ Można wybrać również spray na rany w jamie ustnej.

Osoby zmagające się z częstymi ranami w obrębie jamy ustnej często zadają sobie pytanie, czym płukać urazy w jamie ustnej. Najlepszym wyborem są płyny opierające się o substancje takie jak chlorheksydyna – działające wiruso- i bakteriobójczo.⁷

Żel na rany w jamie ustnej Sachol – jak stosować?

Żel stomatologiczny Sachol należy stosować 2–3 razy w ciągu doby. Lek stosuje się miejscowo na obszar, w którym występuje rana. Wystarczy odpowiednią ilość preparatu wycisnąć na czysty palec bądź patyczek higieniczny i przez ok. 2 minuty wmasowywać w chorobowe miejsce. Po zastosowaniu żelu nie wolno spożywać żadnych posiłków ani płynów przez ok. 30 minut.⁶

Bibliografia:

1. Zagor M., Ostre zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, Medycyna Praktyczna,  2018, dostęp: 15.02.2022.
2. Durska G., Przyczyny nawracających aft, Medycyna Praktyczna, 2014, dostęp: 15.02.2022.
3.  Dorocka-Bobkowska B., Badania mikrobiologiczne jamy ustnej u chorych na cukrzycę typu 2 ze stomatopatią protetyczną, Protetyka Stomatologiczna, 2007.
4. Tomaszewska I., Nowotwory jamy ustnej, Medycyna Praktyczna, 2017, dostęp: 16.02.2022.
5. Tyszkiewicz I., Kozłowski Z., Współczesne poglądy na temat leczenia aft nawracających – przegląd piśmiennictwa, Dental Forum, 2015.
6. Sachol Żel Stomatologiczny, Charakterystyka Produktu Leczniczego, dostęp: 2.03.2022.
7. Chlorheksydyna, Medycyna Praktyczna, dostęp: 15.02.2022.

Materiał partnera